Compassie, Mindfulness

Compassie in de zorg: waarom zelfzorg een onmisbare basis is

19 november 2025

Wat betekent compassie in de zorg eigenlijk voor jou?

In het dagelijks werk hoor ik zorgprofessionals vaak zeggen dat compassie richting patiënten vanzelfsprekend voelt — maar richting henzelf minder. Terwijl juist dát het fundament vormt voor duurzame zorg, heldere keuzes en veerkracht.

Compassie op het werk begint niet bij harder werken, maar bij zacht aanwezig zijn. Bij zien wat er gebeurt in jezelf, midden in de hectiek. De kunst is om tegelijkertijd open te blijven naar de ander én verbonden te blijven met je eigen innerlijke kompas.

Zelfzorg als basis van compassievolle zorg

Zelfcompassie is geen luxe; het is een nuchtere vaardigheid die steun biedt op momenten dat je wordt uitgedaagd. Zorgprofessionals omschrijven zelfzorg vaak in drie lagen:

1. Verbinding

Echte compassie ontstaat vanuit verbinding — met jezelf én de ander.
Als je merkt dat je spanning, irritatie of vermoeidheid voelt, kan juist een moment van mildheid naar jezelf je helpen om opnieuw in contact te komen.

2. Toon & houding

Mindfulness op het werk helpt je op te merken hoe je innerlijke dialoog klinkt.
Zou je tegen een patiënt of collega even veeleisend spreken als tegen jezelf?
Een vriendelijke houding creëert ruimte, rust en helderheid in plaats van druk en verkramping.

3. Waardering

Compassie uit zich ook in kleine gebaren: jezelf een compliment geven, een korte pauze toestaan of bewust genieten van iets kleins.
Deze momenten zijn geen tijdverlies, maar brandstof voor veerkracht.

Innerlijke patronen herkennen — en verzachten

Veel zorgprofessionals lopen tegen hetzelfde aan: in stressvolle situaties schieten we in automatische patronen.
Pleasen, oververantwoordelijkheid, harder werken, afsluiten…
Ze ontstaan niet bewust. Ze vormen een oud beschermingsmechanisme.

Met compassie op het werk leer je deze patronen te herkennen zonder oordeel.
En juist door ze te erkennen, ontstaat ruimte voor keuze - te midden van de lastige situatie:

een wijze, vriendelijke en soms simpelweg minst schadelijke handeling.

Dit is de essentie van compassievol handelen: niet perfect, maar menselijk.

Mindfulness op het werk: aanwezig blijven in wat telt

Mindfulness op het werk betekent aandachtig aanwezig zijn bij wat er nu gebeurt — zonder jezelf voorbij te lopen.
Het ondersteunt een helder brein en een warm hart, twee kwaliteiten die in de zorg onmisbaar zijn:

• je blijft beter afgestemd op jezelf én de ander
• je kunt sneller schakelen in stressvolle momenten
• je vergroot je draagkracht, veerkracht en herstel

Zo wordt zorg menselijker én duurzamer.